czwartek, 30 stycznia 2014
czwartek, 23 stycznia 2014
rozmowa
Rozmowa przeprowadzona przez ks. Krzysztofa Jarosza z Romanem Zięba, prowadzącym warsztaty Ikonopisania w
Parafii św. Łukasza Ewangelisty na warszawskim Bemowie. Pełen tekst ukaże się w najbliższym tygodniku parafialnym "Skała"
KJ: - Co to jest ikona? Czym różni się od naszych obrazów religijnych?
RZ: - Ikona to "widzialny znak niewidzialnego" jak pisał o niej św. Jan Damascenski w VIII wieku. Ze słowem "ikona" kojarzymy wizerunek Chrystusa, Maryi, świętego, anioła lub scenę z Pisma Świętego zobrazowany na desce specjalną techniką, najczęściej z wykorzystaniem farby temperowej, tworzonej przez wymieszanie barwnego pigmentu z żółtkiem kurzego jaja. Ikonę definiuje i opisuje kanon ikonograficzny - zbiór zasad, technik i wzorców tworzenia ikon na drewnie, ale także na ścianach i innych podłożach.
- Jaką rolę ma ikona w Kościele Prawosławnym?
- Tradycja pisania Ikon sięga czasów niepodzielonego Kościoła, wieku IV i V. Po schizmie ikona rozwijała się głównie na chrześcijańskim Wschodzie, w Bizancjum, a potem na Rusi i na greckim Atos. Tam osiągnęła swój artystyczny i duchowy rozkwit. W prawoslawiu ikona jest bardzo ważnym elementem liturgii i jednym z filarów duchowości wschodniego chrześcijaństwa. Jest "uobecnieniem", czymś więcej niż znane nam na Zachodzie sakramentalia.
- Pytanie osobiste: czym jest ikona dla Pana?
- Ikona jest dla mnie miejscem spotkania, szczególną przestrzenią obcowania z Sacrum. Religijny obraz, który znamy z naszych kościołów prowadzi na spotkanie, a ikona jest jakby samym spotkaniem. Tak wierzą na Wschodzie, ale ikona staje się coraz bardziej popularna także w naszej, zachodniej rzeczywistości.
- Dlaczego ikona tak ściśle trzyma się ustalonych reguł i kanonów?
- W pisaniu ikony liczy się wierność Praobrazowi. Ikonograf pisze ikonę na modlitwie, czasem w poście, pokornie oddając dłoń Duchowi Świętemu.
Na początku tej drogi ma stać się doskonałym kopistą, opierając się na wzorcach - podlinnikach, doskonaląc warsztat i duchowo rozwijając się pod pod okiem mistrza . Dopiero po latach może dodawać własne elementy, gdy osiągnie dojrzałość warsztatową i przede wszystkim duchową. Zasada trzymania się kanonu nie pozwala na dowolność interpretacji. To chroni ikonę przed modami i indywidualizmem artystycznym znanym choćby że świeckiego malarstwa, w którym swoboda kreacji jest wręcz zasadą.
- Jak powstaje ikona? Co jest szczególnego przy jej powstawaniu?
- Początek to modlitwa. Ikonograf czuje wdzięczność i wyróżnienie bo praca przy ikonie to łaska do której jest się wybranym.Modlitwa towarzyszy każdej czynnosci: od przygotowania deski, co wymaga wiele czasu i staranności, po naukę rysunku i kolejnych technik malarskich aż po rozświetlanie oblicza. Osobna niełatwa umiejętność to złocenie. Poznawanie technik ikonografii i ćwiczenie się w nich trwa latami, można powiedzieć, że to nauka na całe życie.
- Mój bliski znajomy, dziesięcioletni Mateusz zapytał mnie, dlaczego ikonę się „pisze”, a nie maluje. Powiedziałem, że ikona jest jak opowieść, w której na raz widać wiele elementów, nieraz całą historię, którą ikona opowiada. Wtedy on powiedział: „Czyli to tak, jakby ktoś namalował komiks na jednym obrazie?”. Co Pan myśli o jego interpretacji (i o moim wyjaśnieniu)? Dlaczego ikony się „pisze”?
- Według mnie wyjaśnienie księdza było dość trafne. Tak, ikona to historia opowiadana obrazem: kolorami, symbolami, złotem.
Początki ikony to czasy gdy większość wiernych była niepiśmienna a język liturgii dla wielu niezrozumiały. Ikona była więc "Ewangelią w obrazach", rodzajem komiksu o tematyce religijnej. Obecnie w odniesieniu do tworzenia ikony funkcjonują dwa terminy: pisanie i malowanie. Oba są poprawne. Można powiedzieć że ikony się pisze a także czyta. Mają swój język symboli i znaczeń, którego trzeba się nauczyć żeby poznać ikonę i pozwolić się jej "prowadzić". Bo modlitwa przed ikoną to wejście w tajemnice, ale też ryzyko pobłądzenia - np. przez zbytnie skupienie sie na własnych emocjach i odruchach estetycznych. Głośne westchnienie na widok ikony Matki Bożej: "Jaka śliczna Maryja"! - Może być czymś niestosownym. Przed ikoną należy wyciszyć zmysły bo stajemy przed oknem na świat przebóstwiony, doskonały.
- Co można przeczytać, aby poznać świat ikony?
- Dostępnych jest wiele dobrych pozycji. Ja polecam książki Rosjanki, Iriny Jazykowej. Np.jej całkiem nowa pozycja "Oto czynię wszystko nowe. Ikona w XXI wieku"
- Skąd pomysł prowadzenia warsztatów pisania ikon dla zwykłych ludzi?
- Kiedyś, niewiele wiedząc o ikonie trafiłem na warsztaty Ikonopisania prowadzone w Warszawie przez jezuitę, o. Jacka Wróbla. Moja pierwsza ikona to był dla mnie czas niezwykłych odkryć. Ikona jakby ujawniała to, co sam przed sobą dotąd ukrywałem. To był czas wyjątkowego spotkania, odklamywania siebie. Po sześciu latach nadal idę drogą ikony, drogą kolejnych odkryć. Pewnego razu przyszła myśl, że mogę się podzielić tym doświadczeniem, zaprosić to tej drogi innych. Ale mam świadomość swojej niedoskonałości. Nasze spotkania to także czas modlitwy i dzielenia się, choć większość czasu na zajęciach spędzamy w ciszy.
- W zaproszeniu na warsztaty było powiedziane, że nie trzeba żadnych zdolności plastycznych. Czy naprawdę nie trzeba?
- Najważniejsze są pokora, cierpliwość i wytrwałość. zdolności plastyczne mogą się przydać, ale czasem mogą przeszkadzać gdy dają zbytnią pewność siebie.
- Jak się Panu pracowało z grupami „od Łukasza”?
-Parafia św. Łukasza od samego początku naszych spotkań dwa lata temu okazała się dobrym miejscem dla modlitwy i pracy. Duża rola w tym Ks. Proboszcza, który od początku zaufał nam i zapewnił dobre warunki. Mam nadzieję, że ta współpraca będzie się rozwijała. W końcu opiekunem jest tu św. Łukasz, patron malarzy i ikonografów.
Parafii św. Łukasza Ewangelisty na warszawskim Bemowie. Pełen tekst ukaże się w najbliższym tygodniku parafialnym "Skała"
KJ: - Co to jest ikona? Czym różni się od naszych obrazów religijnych?
RZ: - Ikona to "widzialny znak niewidzialnego" jak pisał o niej św. Jan Damascenski w VIII wieku. Ze słowem "ikona" kojarzymy wizerunek Chrystusa, Maryi, świętego, anioła lub scenę z Pisma Świętego zobrazowany na desce specjalną techniką, najczęściej z wykorzystaniem farby temperowej, tworzonej przez wymieszanie barwnego pigmentu z żółtkiem kurzego jaja. Ikonę definiuje i opisuje kanon ikonograficzny - zbiór zasad, technik i wzorców tworzenia ikon na drewnie, ale także na ścianach i innych podłożach.
- Jaką rolę ma ikona w Kościele Prawosławnym?
- Tradycja pisania Ikon sięga czasów niepodzielonego Kościoła, wieku IV i V. Po schizmie ikona rozwijała się głównie na chrześcijańskim Wschodzie, w Bizancjum, a potem na Rusi i na greckim Atos. Tam osiągnęła swój artystyczny i duchowy rozkwit. W prawoslawiu ikona jest bardzo ważnym elementem liturgii i jednym z filarów duchowości wschodniego chrześcijaństwa. Jest "uobecnieniem", czymś więcej niż znane nam na Zachodzie sakramentalia.
- Pytanie osobiste: czym jest ikona dla Pana?
- Ikona jest dla mnie miejscem spotkania, szczególną przestrzenią obcowania z Sacrum. Religijny obraz, który znamy z naszych kościołów prowadzi na spotkanie, a ikona jest jakby samym spotkaniem. Tak wierzą na Wschodzie, ale ikona staje się coraz bardziej popularna także w naszej, zachodniej rzeczywistości.
- Dlaczego ikona tak ściśle trzyma się ustalonych reguł i kanonów?
- W pisaniu ikony liczy się wierność Praobrazowi. Ikonograf pisze ikonę na modlitwie, czasem w poście, pokornie oddając dłoń Duchowi Świętemu.
Na początku tej drogi ma stać się doskonałym kopistą, opierając się na wzorcach - podlinnikach, doskonaląc warsztat i duchowo rozwijając się pod pod okiem mistrza . Dopiero po latach może dodawać własne elementy, gdy osiągnie dojrzałość warsztatową i przede wszystkim duchową. Zasada trzymania się kanonu nie pozwala na dowolność interpretacji. To chroni ikonę przed modami i indywidualizmem artystycznym znanym choćby że świeckiego malarstwa, w którym swoboda kreacji jest wręcz zasadą.
- Jak powstaje ikona? Co jest szczególnego przy jej powstawaniu?
- Początek to modlitwa. Ikonograf czuje wdzięczność i wyróżnienie bo praca przy ikonie to łaska do której jest się wybranym.Modlitwa towarzyszy każdej czynnosci: od przygotowania deski, co wymaga wiele czasu i staranności, po naukę rysunku i kolejnych technik malarskich aż po rozświetlanie oblicza. Osobna niełatwa umiejętność to złocenie. Poznawanie technik ikonografii i ćwiczenie się w nich trwa latami, można powiedzieć, że to nauka na całe życie.
- Mój bliski znajomy, dziesięcioletni Mateusz zapytał mnie, dlaczego ikonę się „pisze”, a nie maluje. Powiedziałem, że ikona jest jak opowieść, w której na raz widać wiele elementów, nieraz całą historię, którą ikona opowiada. Wtedy on powiedział: „Czyli to tak, jakby ktoś namalował komiks na jednym obrazie?”. Co Pan myśli o jego interpretacji (i o moim wyjaśnieniu)? Dlaczego ikony się „pisze”?
- Według mnie wyjaśnienie księdza było dość trafne. Tak, ikona to historia opowiadana obrazem: kolorami, symbolami, złotem.
Początki ikony to czasy gdy większość wiernych była niepiśmienna a język liturgii dla wielu niezrozumiały. Ikona była więc "Ewangelią w obrazach", rodzajem komiksu o tematyce religijnej. Obecnie w odniesieniu do tworzenia ikony funkcjonują dwa terminy: pisanie i malowanie. Oba są poprawne. Można powiedzieć że ikony się pisze a także czyta. Mają swój język symboli i znaczeń, którego trzeba się nauczyć żeby poznać ikonę i pozwolić się jej "prowadzić". Bo modlitwa przed ikoną to wejście w tajemnice, ale też ryzyko pobłądzenia - np. przez zbytnie skupienie sie na własnych emocjach i odruchach estetycznych. Głośne westchnienie na widok ikony Matki Bożej: "Jaka śliczna Maryja"! - Może być czymś niestosownym. Przed ikoną należy wyciszyć zmysły bo stajemy przed oknem na świat przebóstwiony, doskonały.
- Co można przeczytać, aby poznać świat ikony?
- Dostępnych jest wiele dobrych pozycji. Ja polecam książki Rosjanki, Iriny Jazykowej. Np.jej całkiem nowa pozycja "Oto czynię wszystko nowe. Ikona w XXI wieku"
- Skąd pomysł prowadzenia warsztatów pisania ikon dla zwykłych ludzi?
- Kiedyś, niewiele wiedząc o ikonie trafiłem na warsztaty Ikonopisania prowadzone w Warszawie przez jezuitę, o. Jacka Wróbla. Moja pierwsza ikona to był dla mnie czas niezwykłych odkryć. Ikona jakby ujawniała to, co sam przed sobą dotąd ukrywałem. To był czas wyjątkowego spotkania, odklamywania siebie. Po sześciu latach nadal idę drogą ikony, drogą kolejnych odkryć. Pewnego razu przyszła myśl, że mogę się podzielić tym doświadczeniem, zaprosić to tej drogi innych. Ale mam świadomość swojej niedoskonałości. Nasze spotkania to także czas modlitwy i dzielenia się, choć większość czasu na zajęciach spędzamy w ciszy.
- W zaproszeniu na warsztaty było powiedziane, że nie trzeba żadnych zdolności plastycznych. Czy naprawdę nie trzeba?
- Najważniejsze są pokora, cierpliwość i wytrwałość. zdolności plastyczne mogą się przydać, ale czasem mogą przeszkadzać gdy dają zbytnią pewność siebie.
- Jak się Panu pracowało z grupami „od Łukasza”?
-Parafia św. Łukasza od samego początku naszych spotkań dwa lata temu okazała się dobrym miejscem dla modlitwy i pracy. Duża rola w tym Ks. Proboszcza, który od początku zaufał nam i zapewnił dobre warunki. Mam nadzieję, że ta współpraca będzie się rozwijała. W końcu opiekunem jest tu św. Łukasz, patron malarzy i ikonografów.
wtorek, 14 stycznia 2014
Spotkania w styczniu w pracowni na Bemowie: złocenia i nabożeństwo poświęcenia ikon
Czwartek 23 stycznia:
W tym dniu pracownia na Bemowie będzie otwarta dla wszystkich w godz. 16.00 - 21.00 (zarówno osoby z grupy początkującej jak i zaawansowanej)
jednak dla lepszej dyscypliny i porządku pracy proponuję uściślenie:
g. 16.00 - 18.00:
- werniksowanie ukończonych ikon Chrystusa Pantokratora (grupa początkująca)
g. 18.00 - 21.00
- korekty malarskie i złocenie nimbów ikon MB Włodzimierskiej (grupa zaawansowana)
(proszę w domu - oczywiście o ile to możliwe - ukończyć płaszcz Maryi i szatę Jezusa oraz tło ikony). Na zajęciach skupimy się na złoceniu, podpisach i finalnej korekcie
- werniksowanie ikon Chrystusa Pantokratora (dla osób, które nie mogły przybyć na 16.00)
Piątek, 24 stycznia
g. 18.00 - 20.00
- spotkanie dla osób chcących włączyć się w pisanie ikony MB
Pneumatofora na aukcję dla pielgrzymów wędrujących przez USA. (podlinniki na dole strony)
Osoby, które już otrzymały deski proszone są o przyjście na to
spotkanie (o ile to możliwe) z odrysowanym na desce szkicem pokrytym
już sankirem. Wtedy na zajęciach skupimy się na rozświetleniach.
Załączam podlinnik i kolorowy wzorzec do wydrukowania (proszę
wydrukować w wielkości w odpowiedniej do posiadanej deski).
Lista potrzebnych pigmentów (można kupić w sklepie zaopatrzenia
plastyków ARTBARBARA na ul. Mazowieckiej 7 w Warszawie, strona sklepu:
http://www.pkt.pl/art-barbara-sklep-z-materia%C5%82ami-do-tw%C3%B3rczo%C5%9Bci-plastycznej/827135/5-1/
lista pigmentów potrzebnych do ikony MB Pneumatofory:
- ochra złota (jasna)
- umbra palona cypryjska czerwonawa
- ochra czerwona (do podrumienki)
- biel cynkowa
- ultramaryna jasna (płaszcz) - należy do niej dodać małą ilość umbry
palonej w celu przyciemnienia
Sobota, 25 stycznia Poświęcenie ikon
Spotykamy się o godz. 17.00 w Kościele Matki Boskiej Jerozolimskiej
ul. Łazienkowska 14 (charakterystyczny budynek z czerwonej cegły zwany "Malborkiem" naprzeciwko stadionu Legii Warszawa.
Dojazd autobusem - Trasą Łazienkowską, mapka dojazdu dostępna tutaj: http://jerusalem.cef.fr/pl/index.php?option=com_content&view=article&id=32&Itemid=23
Program spotkania:
UWAGA: Bardzo prosimy o punktualne przybycie (nie możemy "dostawiać" ikon spóźnialskich w trakcie nabożeństwa)
17.00 - 17.15 - zbiórka w hallu (kruchcie) przy wejściu
17.15 - 17.30 - ustawienie ikon przed ołtarzem
17.30 - 18.00 - czuwanie modlitewne poprzedzające oficjum
18.00 - 19.00 - oficjum (nieszpory) wspólnoty zakonnej oraz uroczystra msza święta z obrzędem poświęcenia ikon.
(udział biorą mnisi i mniszki oraz goście)
po mszy świętej - spotkanie ikonografów w dolnym kościele i konferencja siostry Mateuszy nt. ikony. (Siostra Mateusza pisze ikony od wielu lat w klasztorze we Francji, od stycznia tego roku przebywa w Polsce)
Ikony Pantokratora i MB Włodzimierskiej z Bemowa po poświęceniu zostaną przewiezione wieczorem do Kościoła św. Łukasza, gdzie zostaną wystawione przed ołtarzem i będą uczestniczyły we wszystkich mszach św. niedzielnych: 7.00, 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 16.00, 18.00, 20.00
Podczas mszy św. o godz. 10.00 (na zakończenie mszy, przed błogosławieństwem) odbędzie się modlitwa przed ikonami. Zapraszamy na tą mszę wszystkich uczestników zajęć ikonopisania na Bemowie (grupa zaawansowana i początkująca). Dwie osoby podzielą się swoimi przeżyciami podczas pracy nad ikoną.
Pozdrawiam i do zobaczenia!
W przypadku pytań:
pracowniaromanzieba@gmail.com
tel. 500 749 123
Subskrybuj:
Posty (Atom)